Regelmatig krijgt LOC vragen van ondersteuners van cliëntenraden. Waar begint de verantwoordelijkheid van een ondersteuner? Waar eindigt die? Hoe geef je als ondersteuner goed inhoud aan je vak? Van belang is dat een cliëntenraad goede en onafhankelijke ondersteuning krijgt van de ondersteuner. In de praktijk kom je als ondersteuner vaak dilemma's tegen. Door als ondersteuner methodisch te werken en met vakgenoten regelmatig uit te wisselen verbeter je de kwaliteit van je ondersteuning.
Dilemma's van ondersteuners
Enkele praktijkvoorbeelden van dilemma's die ondersteuners tegenkomen zijn;
“Wat doe ik als de raad mijn mening vraagt? Dat gebeurt regelmatig. En als ik een ontwijkend antwoord geef, vragen ze net zo lang door tot ik niet anders kan dan mijn mening geven”.
“De voorzitter van de raad vraagt mij als ondersteuner het advies van de raad te schrijven op basis van de discussie in de afgelopen vergadering…..Is dat mijn rol?”
“Er heerste een gespannen sfeer tijdens de vergadering. “Zeg jij er is eens wat van!” fluisterde een raadslid naar mij terwijl hij me vragend aankeek. Wat moet ik met zo’n verzoek?”
Drie uitgangspunten bij ondersteuning
In de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz) staat in algemene bewoordingen dat de zorginstelling verantwoordelijkheid draagt voor het kunnen bestaan en functioneren van een cliëntenraad. Ook een cliëntenraadondersteuner valt hieronder. Verdere richtlijnen voor de invulling van de ondersteuning ontbreken, zoals: een profiel, aantal uren, functiebeschrijving. In de nieuwe Wmcz wordt dit hopelijk beter geregeld. Maar ook dan blijft het essentieel dat de zorginstelling en de cliëntenraad hierover duidelijk afspraken maken. Drie uitgangspunten zijn daarbij van belang:
- De ondersteuner is geen lid van de cliëntenraad.
- De cliëntenraad is zelf verantwoordelijk voor proces en inhoud van het raadswerk.
- De raad heeft recht op de ondersteuning die de raad nodig heeft voor zijn werk.
De basishouding van de ondersteuner
Het vak ondersteuner cliëntenraad vraagt een specifieke basishouding. Belangrijke aspecten daarvan zijn:
- Erkennend en gelijkwaardig (de raad voelt zich gerespecteerd en begrepen);
- Geduldig en waarderend (de raad ervaart tijd en rust);
- Activerend en doelgericht (de raad wordt gestimuleerd te onderzoeken en te handelen);
- Vertrouwend dat de raad verder kan komen (de ondersteuner neemt niet de leiding maar volgt de raad).
Methodiek voor onafhankelijke ondersteuning
Vanuit deze basishouding is een methodiek ontwikkeld die de ondersteuner gebruikt om goede onafhankelijke ondersteuning te geven. En zo de raad te versterken in het komen tot goede medezeggenschap. De methodiek kent een aantal pijlers. In een serie artikelen in het LOC tijdschrift Zorg & Zeggenschap staat hierover meer informatie:
- Cliëntperspectief leidend. Ondersteuner versterkt perspectief cliëntenraad (pdf) deel 1 serie ondersteuners, Zorg & Zeggenschap, voorjaar 2017
- Wat doe ik als ondersteuner? De raad de inhoud (pdf) deel 2 serie ondersteuners, Zorg & Zeggenschap, zomer 2017
- Wat doe ik als ondersteuner? Dom, lui en dakloos (pdf) deel 3 serie ondersteuners, Zorg & Zeggenschap, herfst 2017
Deskundigheidsbevordering voor ondersteuners
Steeds meer cliëntenraden maken gebruik van een onafhankelijke ondersteuner. Daarom ontwikkelde LOC een leergang voor ondersteuners en realiseerde een netwerk dat cliëntenraden en zorginstellingen de mogelijkheid biedt onafhankelijke ondersteuners in te huren.
LOC organiseert in het najaar 2017 en voorjaar 2018 de volgende bijeenkomsten voor ondersteuners:
- 23 november Praktijkdag voor ondersteuners over: Rechten van de cliëntenraad en cliënten.
- 30 januari 2018 Praktijkdag voor ondersteuners over Brengen en halen voor waarde-volle zorg.
- 7 maart 2018 Trainingsdag Interactievaardigheden voor ondersteuners cliëntenraden.
- 9 maart 2018 Netwerkbijeenkomst Familieparticipatie en medezeggenschap.
Meer lezen over de cliëntenraadondersteuner?
- Stille kracht achter medezeggenschap (pdf) Zorg & Zeggenschap, winter 2016
- De rol van de ondersteuner van de cliëntenraad verslag LOC workshop tijdens landelijk congres Werk in Uitvoering! oktober 2017
Reacties